Në fund të çdo viti shtohen dhe zbriten pluset dhe minuset, bëhen planet për vitin pasardhës. PERSPEKTIVA, si shumë media të tjera, kërkuan në arkivat e saj për të gjetur një përgjigje për pyetjen se cilat tema dominonin në bisedën me të rinjtë nga rajoni.
Në të gjithë rajonin, të rinjtë shprehen plotësisht dakord për ndikimin negativ të politikanëve dhe kjo tërheq menjëherë vëmendjen. Tema të tjera, krejt natyrshëm, janë edukimi dhe pakënaqësia e madhe e të rinjve. Këtu janë disa deklarata që ilustrojnë këto dy pika. Para së gjithash, për politikanët. Do të flasin Jovo nga Podgorica, Xhenita nga Sarajeva, Iva nga Kumanova dhe Milorad dhe Ljupko nga Banjaluka.
Jovo nga Podgorica
Ato ndikojnë në jetën tonë të përditshme duke përdorur vazhdimisht riciklimin e temave të viteve ’90 për të përdorur tema nacionaliste për të nxitur disa mite për një luftë të re, një konflikt të ri.
https://www.slobodnaevropa.org/a/perpektiva-mladi-crna-gora-problemi/32804765.html
Xhenita nga Bosnja dhe Hercegovina
Mendoj se, ndër të tjera, kemi një problem, që kjo ndarje është aq e rrënjosur në mënyrë sistematike, ndër të tjera, në arsim, saqë janë tre të vërteta që po zhvillohen vazhdimisht dhe më pas ata marrin jetën e tyre ku mund të ushqehen vetë nga të njëjtat politika të paarsimuara që tashmë po përçajnë.
https://www.slobodnaevropa.org/a/perspektiva-mladi-beograd-pomirenje-/32933982.html
Iva nga Kumanova
Sepse, le të themi, njerëzit “budallakë”, në zhargon, është e lehtë për t’u kontrolluar, është e lehtë të shkulësh fijet dhe t’i menaxhosh si kukulla. Thjesht, besoj se sistemi ynë duhet të ndryshohet. Sepse ne duhet të jemi në gjendje të realizojmë potencialin tonë. Dhe sistemi i sotëm na bën shabllone, na fut në një kallëp.
https://www.slobodnaevropa.org/a/sjeverna-makedonija-kumanovo-mladi/33196767.html
Milorad nga Banjalujka
Sa herë që kjo strukturë në pushtet nuk ka përgjigje për problemet sociale, shtresimin në shoqëri, rënien ekonomike, ata arrijnë tek ato historitë e mëdha etno-nacionaliste të pavarësisë së RS-së dhe ato marshime proteste nën titullin “kufiri ekziston” dhe kjo thjesht krijon frikë tek njerëzit e të gjithëve në Bosnje-Hercegovinë.
https://www.slobodnaevropa.org/a/perspektiva-banja-luka-mladi/32875347.html
Lupko nga Banja Luka
Mendoj se kemi problem me aktorët politikë që nuk janë të gatshëm të pranojnë komunikim politik të dyanshëm, simetrik në fushatat e tyre politike, sido që të duken, që do të thotë se nuk janë të gatshëm, të aftë dhe të gatshëm të dëgjojnë elektoratin e tyre, votuesit apo njerëzit që marrin pjesë në ato fushata.
https://www.slobodnaevropa.org/a/perspektiva-banja-luka-mladi/32875347.html
Një tjetër temë e marrëveshjes së përgjithshme është pakënaqësia me arsimin. Të rinjtë besojnë se kjo i largon ata nga përparimi, promovon një mendje të vetme dhe nuk inkurajon të menduarit. Po flasin Nagja nga Podgorica, Milica nga Banjaluka, Kristina nga Sarajeva dhe Iva nga Kumanova.
“Sistemi ynë arsimor ndërton një sistem vlerash që ndërton një mendje të vetme. Një mendim tjetër dhe një qëndrim tjetër nuk pranohet. Dhe pastaj të gjitha këto probleme të të rinjve grumbullohen në një problem të madh, që është se ata nuk duan t’i dëgjojnë të rinjtë. Dhe kjo injorim zgjat aq shumë sa të rinjtë kanë hequr dorë nga lufta dhe zgjidhja e problemeve të tyre”.
https://www.slobodnaevropa.org/a/perpektiva-mladi-crna-gora-problemi/32804765.html
Milica nga Banja Luka
“Jo vetëm që tekstet shkollore janë të vjetruara, që mësojnë ish-kryesuesit, kemi profesorë që do të dalin në pension, që nuk duan të përmirësohen, nuk dinë asnjë gjuhë të huaj, nuk dinë të punojnë në një sistem multimedial.
https://www.slobodnaevropa.org/a/perspektiva-banjaluka-mladi-drzava-/32865157.html
Kristina nga Sarajeva
“Profesorët e bazojnë autoritetin e tyre në frikë.”
https://www.slobodnaevropa.org/a/perspektiva-u-sarajevu-eu/32985182.html
Iva nga Kumanova
“Mendoj se gjëja kryesore është se sistemi ynë arsimor nuk është i dizajnuar mirë dhe nuk i bën studentët lider por punëtorë! Është një sistem i projektuar që synon të bëjë punëtorë nga ne, jo udhëheqës. Dikush tashmë përmendi se ata thjesht na ndëshkojnë për çdo “jo” që themi”.
https://www.slobodnaevropa.org/a/sjeverna-makedonija-kumanovo-mladi/33196767.html
Tema e tretë që u diskutua më së shumti në PERSPEKTIV është nga fusha e të drejtave të njeriut, ku dominon pozita e gruas. Dëshmitarët Amelin nga Beogradi, Milica nga Podgorica, Ajla dhe Sumejh nga Bosnja dhe Hercegovina dhe Besmiri dhe Hamnia nga Kosova.
Amelina nga Beogradi
“Si grua nuk jam ndjerë kurrë e sigurt në rrugë. Unë gjithashtu u regjistrova në artet marciale për t’u mbrojtur, edhe pse askush nuk më goditi me thikë, kjo është gjëja më e madhe, më e keqe që mund t’ju bëjnë, dhe më kanë sulmuar seksualisht shumë herë, më kanë prekur në tramvaj.”
https://www.slobodnaevropa.org/a/perspektiva-beograd-mladi-nasilje-sigurnost/32904725.html
Milica nga Podgorica
“Nëse gratë, ose dikush, veçanërisht gratë, nuk do të kishte burra nga manastiri për të përcaktuar se si duhet të dukej jeta e tyre, unë mendoj se do të ishim shumë më mirë.”
https://www.slobodnaevropa.org/a/perspektiva-crna-gora-mladi/32814343.html
Ajla nga Sarajeva
“Të synosh gratë nga transporti publik i qytetit, tek dalja në qytet, tek shënjestrimi i viktimës për atë që ka veshur në komente është një formë e veçantë pakënaqësie dhe frike që imponohet përmes narrativës së përditshme”.
https://www.slobodnaevropa.org/a/perspektiva-u-sarajevu-eu/32985182.html
Sumeja nga Bosnja dhe Hercegovina
“Ka shumë detaje dekorative në zbatimin e sistemit politik në BeH. Gratë janë shpesh aty vetëm për të plotësuar një numër.”
https://www.slobodnaevropa.org/a/perspektiva-beograd-drustvo-podjele-kosovo-srbija/32923969.html
Besmira nga Kosova
“Që një mashkull të bëhet ngacmues, duhet të ketë një prejardhje të tillë. Dhe unë mendoj se kjo vjen nga shoqëria jonë. Nëse je burrë, pritet të mbajësh familjen, ta urdhërosh gruan çfarë të bëjë, ka shumë presion. Vetë familja luan një rol jashtëzakonisht të rëndësishëm kur bëhet fjalë për fëmijët, sepse ne e marrim kulturën kur rritemi, mësojmë gjëra që në moshë të vogël si në shkollë ashtu edhe në familje”.
https://www.slobodnaevropa.org/a/32914444.html
Hamnie nga Kosova
“Këtu shohim kontekstualizimin e gruas si pronë. Ata nuk tregojnë agresion ndaj burrave të tjerë.”
https://www.slobodnaevropa.org/a/kosovo-mladi-proslost-rat-nasilje-zene/32953697.html
Largimi nga atdheu, natyrisht, është gjithashtu një nga temat mbizotëruese. Shumë të rinj nga rajoni thonë se arsyeja kryesore e largimit është se nuk shohin ndonjë ndryshim në horizont. Vasilije nga Mali i Zi, Marija nga Kumanova, Tamara dhe Azra nga BeH,
Vasilija nga Podgorica
Mendoj se është e trishtueshme që në vitin 2024 kemi arritur në pikën ku po shikojmë më shumë se si do të ikim nga këtu sesa nëse do të qëndrojmë dhe do të bëjmë diçka.
https://www.slobodnaevropa.org/a/perspektiva-crna-gora-mladi/32814343.html
Maria nga Kumanova
Por mendoj se problemi më i madh përse të rinjtë largohen është se ndihen të pafuqishëm në çdo mënyrë.
https://www.slobodnaevropa.org/a/perspektiva-kumanovo-sjeverna-makedonija/33205374.html
Tamara nga Banja Luka
Të rinjtë nuk duan të luftojnë, nuk inkurajohen, nuk ka kush t’i inkurajojë dhe nuk duan të luftojnë, prandaj vendosin të largohen nga ky vend, ku do të jenë qytetarë më të respektuar.
https://www.slobodnaevropa.org/a/perspektiva-mladi-banjaluka-politika-politicari/32885193.html
Azra nga Sarajeva
Në thelb, diçka që do të më bënte të qëndroja këtu do të ishte – ndryshimi. Ndryshime në sistemin tonë arsimor, ndryshime në mundësi sepse, mendoj, kur mendojmë të largohemi, mendojmë për mundësi më të mira jashtë vendit, në Austri, Suedi, Amerikë.
https://www.slobodnaevropa.org/a/perpsketiva-sarajevo-ostanak-bih/33014454.html
Të rinjtë kanë probleme të përbashkëta dhe bien dakord për atë që duhet ndryshuar. Ata gjithashtu e dinë se si. Ata kanë diçka tjetër të përbashkët. Xhenita nga Sarajeva.
“Unë do të thosha në radhë të parë se ne kemi të përbashkët një revoltë ndaj kësaj status quo-je, sepse nuk mund të më bindësh se je mirë, sado të gënjesh veten se nuk është.
https://www.slobodnaevropa.org/a/perspektiva-beograd-region/33038786.html
Tash për tash Revolta tregon rrugët e Serbisë ku të rinjtë po protestojnë për më shumë se një muaj. Ata janë të pakënaqur me nepotizmin, korrupsionin, mediat, gënjeshtrat e zyrtarëve etj. Hristina pohon se bëhet fjalë për të rinjtë që e dinë se si është për ta kur kërcënohen të drejtat e njeriut, ndërsa Aleksandra shpjegon pse qëndron në Beograd dhe pse dëshiron të kontribuojë në ndryshime.
“Me dorëzimin e aplikacioneve, gjëja tjetër që ndodhi ishte që ne ishim në shënjestër, gjë që mendoj se është shumë e rëndësishme sepse tani në mesin e fushatës parazgjedhore, aktivistët dhe aktivistët, në përgjithësi, njerëzit që merren me të drejtat e njeriut, gjithnjë e më shumë po sulmohen në Serbi dhe në këtë mënyrë po kërcënohet siguria jonë. Të mos gënjejmë, ju nuk merreni me të drejtat e njeriut sepse nuk ju kërcënohet asnjë e drejtë. Ju merreni me të drejtat e njeriut sepse e dini se si ndiheni kur të drejtat tuaja njerëzore kërcënohen. Dhe atëherë kur keni atë mënyrë shtesë të diskriminimit dhe ngacmimit për shkak të kësaj, atëherë situata është vërtet e keqe.”
Për momentin, Revolta po shfaqet në rrugët e Beogradit. Të rinjtë janë të pakënaqur me nepotizmin, korrupsionin, mediat dhe gënjeshtrat e kështu me radhë. Hristina pohon se bëhet fjalë për të rinjtë që e dinë se si është për ta kur kërcënohen të drejtat e njeriut, ndërsa Aleksandra shpjegon pse qëndron në Beograd dhe pse dëshiron të kontribuojë në ndryshime.
Hristina nga Beogradi
“Me dorëzimin e aplikacioneve, gjëja tjetër që ndodhi ishte që ne ishim në shënjestër, gjë që mendoj se është shumë e rëndësishme sepse tani në mesin e fushatës parazgjedhore, aktivistët dhe aktivistët, në përgjithësi, njerëzit që merren me të drejtat e njeriut, gjithnjë e më shumë po sulmohen në Serbi dhe në këtë mënyrë po kërcënohet siguria jonë. Të mos gënjejmë, ju nuk merreni me të drejtat e njeriut sepse nuk ju kërcënohet asnjë e drejtë. Ju merreni me të drejtat e njeriut sepse e dini se si ndiheni kur të drejtat tuaja njerëzore kërcënohen. Dhe atëherë kur keni atë mënyrë shtesë të diskriminimit dhe ngacmimit për shkak të kësaj, atëherë situata është vërtet e keqe.”
https://www.slobodnaevropa.org/a/perspektiva-beograd-mladi-nasilje-sigurnost/32904725.html
Aleksandra nga Beogradi
“Një vend nuk është një kafene, kështu që kur nuk ju pëlqen, ndryshoni kafenenë dhe shkoni në një vend tjetër, në vend që të keni ndonjë motiv për të qëndruar këtu dhe për të ndryshuar diçka që nuk ju përshtatet konkretisht.”
https://www.slobodnaevropa.org/a/perspektiva-beograd-mladi-nasilje-sigurnost/32904725.html
Përveç Serbisë, ku të rinjtë u zgjuan, protesta pati edhe në Cetinje, por as për së afërmi nuk ngjan me protestat e Beogradit. Të tjerët në rajon mbështesin studentët në Serbi, por u ndalën atje. Tani për tani.
